Žučni kamenci: koji su uzroci i simptomi te kako se liječe

Prema izgledu i kemijskoj strukturi žučne kamence dijelimo u dvije osnovne skupine: kolesterolski (80%) i pigmentni kamenci (20%).

Prehrana igra važnu ulogu u stvaranju žučnih kamenaca, pogotovo prehrana bogata masnoćama i ugljikohidratima.

Također se smatra da je pretilost rizični faktor za pojavu kamenaca. Nije toliko bitan sam kalorijski unos, već energetska neravnoteža koja pritom nastaje zbog manjka fizičke aktivnosti.

Važni su i povišeni trigliceridi putem kojih dolazi do povećane sekrecije kolesterola u žuči te je veća mogućnost stvaranja kamenca. Važnu ulogu u stvaranju kamenaca ima i smanjeni rad i pokretljivost žučnog mjehura.

Bez obzira na vrstu, kamenci mogu imati promjer od 2 mm do 5 cm. Žučni mjehur može ispuniti jedan žučni kamenac ili može biti prepun manjih kamenaca. Krene li koji od njih prema tankom crijevu, najčešće zaglavi u vodu žučnog mjehura i tada uzrokuje tegobe.

Žučna kolika – simptom koji ne smijete ignorirati

Gotovo 80% onih koji imaju žučne kamence nemaju tegobe, te mnogi i do dvije godine nakon početka stvaranja kamenaca nemaju nikakve simptome. Drugih 20% već pola sata nakon obilnog i masnog obroka može mučiti bol u gornjem dijelu trbuha, mučnina i povraćanje.

Najozbiljniji simptom koji stvaraju kamenci je žučna kolika. Ona se prezentira kao jaka, konstantna, mukla bol u gornjem, desnom kvadrantu trbuha, odnosno pod desnim rebrenim lukom. Bol počinje naglo, iznenada, traje nekoliko sati, nakon čega ostaje osjećaj tupe, mukle boli naredna 24 sata.

Bolesnici su često nemirni u potrazi za položajem tijela koji bi im smanjio bol. Bol se može karakteristično širiti pod desnu lopaticu. Opstrukcija (začepljenje) žučnih vodova kamencem može dovesti do upale žučnog mjehura, kolecistitisa.

Dijagnosticiranje žučnih kamenaca

Osim fizikalnim pregledom, koji otkriva bolnost u gornjem desnom dijelu trbuha, žučni kamenci se dijagnosticiraju krvnim, rendgenskim i ultrazvučnim pretragama. Ultrazvučni pregled trbuha je bezbolna, jednostavna i visoko osjetljiva pretraga kojom se dokazuju kamenci u žučnjaku. Liječnik će zatražiti i određene laboratorijske pretrage koje ukazuju na funkciju jetre i žučnog sustava.

Pacijentima s kamencima u žučnom mjehuru koji ne stvaranju smetnje i koji imaju promjer manji od 3 cm preporučuje se kontrolno praćenje te promjena načina prehrane. Ne moraju se uzimati lijekovi niti se podvrgnuti kirurškom odstranjenju kamenaca.

Izuzetak čine oboljeli koji imaju veliki rizik od pojave raka žučnog mjehura ili komplikacija žučnih kamenaca te koji imaju polipe na žučnom mjehuru. Kad se smetnje jednom jave, obično traju dok se žučni mjehur ne odstrani operacijom.

Indikaciju za kirurški zahvat predstavlja žučni kamenac koji stvara tegobe i  kliničke komplikacije, kao i prisutnost kamenaca u velikom žučnom vodu.

Operativni zahvat

Operacija se najčešće radi endoskopskim putem, uporabom kamere i specijalnih instrumenata, a može se raditi i klasičnim načinom pristupa otvaranjem dijela trbušne stijenke.

Prednost endoskopske metode je u manjem oštećenju trbušne stijenke, bržem poslijeoperacijskom oporavku bolesnika i manje vidljivim ožiljcima. Kada žučni kamenci zadaju tegobe bolesniku, a on zbog poodmakle dobi ili ozbiljnih zdravstvenih problema ne može ići na operaciju, može se odrediti terapija lijekovima.

Oboljeli tada uzima pripravke žučnih kiselina za otapanje kamenaca. No, ovaj način liječenja rjeđe se primjenjuje jer pomaže samo kod čistih kolesterolskih kamenaca, čiji promjer nije veći od 1,5 cm.