Sve što pacijenti trebaju znati o čitanju nalaza urinokulture

Urinokultura je pretraga koja obuhvaća uzimanje uzorka mokraće koji se tada testira u posebnom mikrobiološkom laboratoriju.

Simptomi infekcije mokraćnog sustava su bol ili pečenje pri mokrenju, česti nagon na mokrenje, krv u urinu ili bakterije u urinu. Ako nema simptoma infekcije, a pri kompletnom pregledu mokraće se nađu bakterije u mokraćnom sedimentu ili pozitivni nitriti test trakom, potrebno je napraviti urinokulturu i antibiogram.

Učestalost infekcija mokraćnog sustava ovisi o dobi, spolu i prisutnosti navedenih čimbenika rizika. Kod djece se najčešće javlja kod dječaka u dobi do tri mjeseca koji imaju kongenitalne anomalije mokraćnog sustava.

U odrasloj populaciji, infekcije mokraćnog sustava se najčešće javljaju kod mladih žena, dok se kod muškaraca javljaju u slučaju abnormalnosti u mokraćnom sustavu. Kod osoba starije životne dobi, učestalost infekcija raste u oba spola.

Lažno pozitivni nalazi

Infekcije mokraćnog sustava predstavljaju najčešće bakterijske infekcije u izvanbolničkoj populaciji te izuzetno česte komplikacije vezane uz bolničko liječenje. Bakteriološka dijagnostika je naoko jednostavna i široko rasprostranjena, s obzirom da je uzorak urina najčešće jednostavno dobiti kao uzorak za laboratorijsku pretragu. Uzorak urina se, međutim, lako kontaminira obilnom mikrobiotom periuretralnog područja (područje uz mokraćnu cijev), što može dovesti do lažno pozitivnih nalaza koji liječenje bolesnika odvode u krivom smjeru i čest su uzrok prekomjerne uporabe antibiotika.

Nalazi urinokulture gotovi su nekoliko dana nakon uzimanja uzorka. Ako je riječ o nekim rijetkim bakterijama kod kojih je potrebno dodatno određivanje vrste bakterija, nalazi se mogu čekati i nekoliko tjedana.

Kada se obavlja urinokultura?

Urinokulturu ne treba raditi ako je riječ o akutnom nekompliciranom cistitisu kod žena starijih od 15 godina, a koje nisu trudne.

Urinokulturu treba uvijek raditi:

• u slučaju infekcija mokraćnog sustava kod djece
• u slučaju infekcija mokraćnog sustava kod muškaraca
• u slučaju infekcija mokraćnog sustava kod osoba koje imaju čimbenike rizika za nastanak komplikacija (trudnice, dijabetičari i bolesnici s drugim kroničnim bolestima, pacijenti s oslabljenim imunitetom te osobe s anomalijom urotrakta)
• kada se ne može isključiti pijelonefritis (infekcija gornjeg dijela urinarnog trakta koja se razvija u bubregu)
• kada je antimikrobna terapija bila neuspješna

Kod osoba bez simptoma u pravilu ne treba uzimati urinokulturu. Asimptomatsku bakteriuriju potrebno je tražiti i liječiti samo kod određenih pacijenata i to:

• trudnica
• pacijenata kojima je potrebno napraviti urogenitalni zahvat
• žena, 48 sati nakon odstranjenja trajnog katetera
• bolesnika kojima je transplantiran bubreg ili neki drugi solidni organ.

Kod bolesnika koji imaju simptome, a pritom i povišenu tjelesnu temperaturu potrebno je uzeti i hemokulture, odnosno krvne nalaze.

Važnost točnog tumačenja nalaza

Nepoznavanje indikacije vodi do široke obrade mogućih uzročnika, neracionalne dijagnostike, a često i, posljedično, do neracionalnog liječenja pacijenata.

Tumačenje porasta bakterija u urinu uvelike ovisi o vrsti uzorka, vrsti uzročnika te broju bakterija u mililitru urina, no u konačnici ovisi o kliničkoj slici pacijenta.

Kod obrade uzoraka iz spolnog sustava žena potrebno je razlikovati mikroorganizme koji se uobičajeno ne nalaze u genitalnom traktu i čija je izolacija obično povezana s bolešću (Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis te gljive Candida spp. i parazit Trichomonas vaginalis) od bakterija koje se u genitalnom traktu mogu naći kao dio fiziološke ili kolonizirajuće mikrobiote, ali u određenim kliničkim indikacijama mogu predstavljati uzročnike infekcije.