Što treba znati o endoprotezama kuka, koljena i ramena

U današnje vrijeme, s obzirom na značajno produženje životnoga vijeka, može se reći da je u tijeku pandemija degenerativnih bolesti zglobova te je sve više bolesnika s „potrošenim“ i bolnim zglobovima. Osobi sa zahvaćenim zglobom značajno je poremećena mogućnost kretanja, a samim time je narušena kvaliteta života.

Prva endoproteza ugrađena prije više od 100 godina

Unatrag više od 100 godina liječnici su pokušavali naći rješenje za potrošene zglobove u smislu zamjene novima koji bi imali funkciju poput zdravog zgloba i, što je najvažnije, olakšati život bolesniku s bolesnim zglobom. Tako je njemački prof. Gluck davne 1891. ugradio prvu endoprotezu kuka izrađenu od slonovače. Nakon tih prvih pokušaja bile su potrebne godine i godine istraživanja, pokušaja i pogrešaka da bi se došlo do tehnologija, materijala i tehnika koje se danas koriste u suvremenoj medicini.

Cilj ugradnje umjetnog zgloba je, prije svega, olakšanje bolova i poboljšanje funkcije zahvaćenog zgloba. Veliki zglobovi koji se danas najčešće zamjenjuju umjetnima su kuk, koljeno i rame.

Osnovne podjele endoproteza 

Općenito govoreći o endoprotetici velikih zglobova, odnosno ovisno o tome mijenja li se cijeli zglob ili samo dio zgloba, endoproteze se mogu podijeliti na:

• potpune (totalne) ili
• djelomične (parcijalne),

Hoće li kod bolesnika biti ugrađena djelomična ili potpuna endoproteza, ovisi o:

• indikaciji za operaciju,
• je li zahvaćen cijeli zglob ili samo dio zgloba,
• starosti bolesnika te
• stanju ostalih struktura u i oko zgloba (ligamenti).

Prema načinu kako se endoproteza fiksira za kost bolesnika, endoproteze se dijele na:

• cementne i
• bescementne endoproteze.

Naime, kod cementnih endoproteza se kost fiksira posebnom vrstom polimera koji se naziva koštani cement. Danas se velika većina endoproteza koljena fiksira za kost tehnikom cementiranja koštanim cementom.

Za razliku od koljenskih endoproteza, većina endoproteza kuka u današnje vrijeme se ugrađuje tzv. bescementnom tehnikom, što znači da u ugrađenu endoprotezu postepeno urasta kost bolesnika te se tako postiže stabilnost ugrađene endoproteze.

Od kojih su materijala građeni umjetni zglobovi?

Osnovni materijal od kojih su danas građeni metalni dijelovi umjetnih zglobova jesu legure titana. No na dugotrajnost i funkciju umjetnog zgloba, osim konstrukcije, utječe i materijal od kojih su izgrađena zglobna tijela, ono što se zapravo pomiče prilikom kretanja i vrši funkciju zgloba. Te umjetne zglobne plohe mogu biti izrađene iz kombinacija metala i plastike, keramike i plastike ili pak isključivo keramike.

Trajnost endoproteza

Uz sva istraživanja i napore koji se provode svakodnevno, još uvijek nismo otkrili materijale koji bi bili jednako dugovječni kao ljudsko tijelo.

Današnje endoproteze izgrađene od kvalitetnih materijala trebale bi trajati više od 15 godina što, iako zvuči malo, bolesniku donosi 15 i više godina bez bolova i s normalnom funkcijom zgloba.